• بازديدها: 1 075

پُرفسور ریچارد تپر

از اینکه از من خواسته شده است در مورد این اثر جالب، نظرم را بنویسم خوشحال و مفتخرم، من به مدت سی سال تاریخ و انسان شناسی جمعیت عشیره ای ایران به ویژه شاهسون های، اردبیل مشکین و مغان را مطالعه کرده ام در اثر این مطالعه به این نتیجه رسیده ام که کتاب های تاریخی داخلی مانند اثر آقای سلطانی از با ارزش ترین منابع هستند. چه این منابع [جلد اول] مربوط به گذشتة نسبتا نزدیک (100 تا 150 سال) بوده یا درباره اسناد مربوط به تاریخ سیاسی و سرزمین می باشند. تحقیق هایی مانند این اثر به این دلیل مهم هستند که اسنادی را کشف و معرفی می کنند که در غیاب آنها غیرقابل دسترس باقی می ماندند یا فقط جمع کوچکی از دانشگاهیان داخلی به آنها دسترسی پیدا می کردند.
 
زمانی که من برای اوّلین بار تحقیق خود را شروع کردم کتابی به این صورت مدون در مورد تاریخ و جغرافیای محلی بسیار کم بود و مطالعات کشور را به شکل همگون پوشش نمی داد. کتابهای با ارزش فراوان برای بیشتر بخش های ایران وجود دارد اما بیشتر آنها پراکنده و غیرقابل دسترسی هستند اما آقای سلطانی موفق شده است اسناد مربوط به یک منطقه عمده را جمع آوری کند و آن ها را به شکل تاریخ منظم و سیستماتیک [برای شناسایی منطقه] ارائه دهد.
 
جلد دوم تحقیق آقای سلطانی درباره جغرافیای تاریخی و تاریخ اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عشایر کرمانشاهان است این اثر به خاطر داشتن مطالب شجره شناسی و مطالب زمینه ای در مورد طوایف متفاوتی که هر یک در زمانی بر منطقه حکمرانی داشته اند، غنی است و در عین حال حاوی چندین فرمان و سایر اسناد با ارزش تاریخی است که بدون شک مورد استفاده تاریخ شناسان و انسان شناسان علاقه مند به روابط بین طوایف و حکومت مرکزی قرار خواهد گرفت.
 
در اینجا باید گفته شود که مطالعات تحلیلی گذشته در مورد ساختار عشیره ای ایران به هر تقدیر و توجیه متاثر بود از منافع سیاسی حکومت ها و کشورهای متبوع، تحلیل گران و تاریخ نویسان، البته این موضوع هم در مورد تحلیل گران ایرانی و هم در مورد تحلیل گران خارجی صادق است، بعضی از بهترین منابع اطلاعاتی تاریخی مربوط به عشایر در قرن 19 و نیمه اول قرن حاضر گزارش های محرمانه ای هستند که در حال حاضر در پرونده های دفتر امور خارجه بریتانیا وجود دارند. این اطلاعات در حال حاضر برای مطالعة همة محققان علاقه مند قابل دسترس می باشد و در حقیقت در حال حاضر چندین تحقیق مهم تاریخی درباره عشایر ایران براساس این پرونده ها منتشر شده است، خوشحالم که علاوه بر اسناد داخلی مانند اسنادی که اثر آقای سلطانی در دسترس قرارداده است دولت ایران هم به طور مستمر اسنادی داخلی مانند اسنادی که مربوط به گذشته هستند منتشر می کند و خوشحالم از این که شک و تردیدهای مربوط به احتمال انگیزه سیاسی تاریخ نویسان و محققان خارجی در مورد عشایر نیز اکنون به گذشته پیوسته است [با این نظریه قدیمی شده است] راه برای همکاری بسیار ثمر بخش و بیشتر محققان همه ملل بمنظور مستند سازی تاریخ عشایری که نقشی بس مهم در تاریخ این قسمت از جهان دارد، هم اکنون گشوده و آماده است.
 
تحقیق های تاریخی و جغرافیایی محلی از جمله اثر آقای سلطانی به همراه نگه داری اسناد علمی، فرهنگی و محلی معاصر و مطالعات اقتصادی و تحقیقات مقایسه ای وسیعتر شامل ایران خارج از تهران می توانند نقشی اساسی در این مطالعات داشته باشند.
 
پُرفسور ریچارد تپر
دانشکده مطالعات مناطق شرق و آفریقا ، دانشگاه لندن